Help, ik ben ziek! - WES 2

Iedereen wordt ooit wel eens ziek, al is het maar een verkoudheid. Dankzij corona werden we allemaal voorzichtiger. Gaan werken met een verkoudheid zonder je te testen? Dat is tegenwoordig not done. Maar wat moet je doen als je weet dat jouw werk niet wordt opgevangen? Luister je dan naar je lichaam en blijf je thuis, of ga je eindeloos door?

Vorig jaar stond ik tijdens de proclamatie van mijn medestudenten te glunderen. Een nieuwe lading leerkrachten stond daar op het podium klaar om er in september ‘vollenbak’ voor te gaan. Het artikel van Rafael Porto Carrero bracht echter een pijnpunt aan het licht, een pijnpunt waar we allemaal al veel langer van op de hoogte zijn. Het lerarentekort.

De auteur zette mij weer met beide voeten op de grond. Ik was een beetje te optimistisch geweest om te denken dat één lading afgestudeerden het lerarentekort konden opvangen. Daarvoor zijn we al veel te ver afgegleden.

750 000 leerlingen die in het katholiek onderwijs les volgen, zullen niet elk lesuur een leraar voor de klas zien staan.

Wat een reality check. Toen ik nog op de middelbare schoolbanken zat, was een uurtje studie uitzonderlijk. Met natuurlijk groot jolijt tot gevolg, want eindelijk kon je al wat huiswerk maken waardoor je ‘s avonds minder werk had. Nu hoor je de leerlingen regelmatig zeggen: “Weeral studie?!” Vorig schooljaar deed ik studie in een klas die al hun huiswerk al afgewerkt had. Ze hadden immers al meerdere uren studie gehad die dag.

Toen konden we corona nog de schuld geven van het nijpende tekort. Nu moeten we eerlijk toegeven dat het coronavirus niet de grootste schuldige is voor die vele studie-uren.

Hoe reageren op ziekte?

Vorig jaar werd ik zelf geveld door buikgriep. Wat last van allergie maakte ik mezelf eerst wijs. Ik kon gewoon niet ziek worden, ik had immers heel wat mensen en leerlingen die op mij rekenden. Vier klassen, drie vakleerkrachten en twee leerlingen voor extra begeleiding rekenden op mij. Toen ik na een blok van twee uur, doodop, lijkbleek en zonder stem terug naar huis reed, liet ik het gedacht toe dat ik mogelijks toch ziek zou zijn. Wetende dat er die week niemand meer op mij rekende.

Maar wat met de leerkrachten die net zoals mij doorgingen omdat er nog leerlingen op hen rekenen. Die elke week, elke dag, elk uur opnieuw leerlingen hebben die op hen rekenen? Wat met hen? Wanneer gaan zij dan luisteren naar hun lichaam?

Terwijl ik het artikel las, baarde dat mij extreem veel zorgen. Wat zou ik doen als ik ziek ben als leerkracht? En vooral wat gaan mijn afgestudeerde medestudenten doen als zij ziek vallen? Gaan zij het aankunnen om hun klas zonder leerkracht achterop te laten hinken en niet alle leerstof te kunnen laten zien?

Wie nu denkt: dramaqueen. Ik overdrijf vaak, maar nu niet. Er is inderdaad een verschil tussen eens één les missen wegens ziekte en daadwerkelijk enkele weken ziek zijn. Er zijn genoeg voorbeelden, leerlingen die door andere leerkrachten één uurtje per week toch het gemiste vak kregen. Die leerkrachten deden dat op vrijwillige basis. Anderen hebben van een bepaald vak geen examen gehad, puur omdat ze doorheen het jaar te weinig les hadden gehad om hen te kunnen testen.

Lieven Boeve, directeur-generaal van Katholiek Onderwijs Vlaanderen, stelt dat het tekort sterk verschilt van regio tot regio. In Brussel gaat het bijvoorbeeld om een structureel probleem. Boeve vertelt zelfs dat er in een school in Anderlecht slechts tien van de zeventien leerkrachten zullen starten. Gelukkig is het niet zo dramatisch in elke school, toch bezocht hij vorig jaar geen enkele school waar niet één of meerdere leerkrachten te kort waren. Het is zo dat bij de start van het schooljaar openstaande vacatures niet meer ingevuld geraken.

Ik vond het dan ook schrijnend om te zien dat vier dagen na aanvang van het nieuwe schooljaar mijn oude secundaire school, een oproep via Facebook moest doen. Ze hadden nog steeds geen leerkracht godsdienst voor een voltijdse betrekking gevonden. En ook een leerkracht Nederlands voor achttien uur miste nog. Heel wat klassen begonnen het schooljaar dus meteen met studie voor Nederlands en godsdienst.

“Openstaande vacatures geraken niet ingevuld, maar het is ook schrijnend dat veel scholen geen vervangers vinden wanneer leerkrachten bijvoorbeeld ziek zijn.” - Lieven Boeve

De vraag die ik mezelf dan vooral stel, is hoe kunnen we dit fenomeen oplossen? Natuurlijk is het lerarentekort wegwerken een voor de hand liggende oplossing, maar dit is natuurlijk een oplossing die tijd vraagt.

Het is een zeer moeilijke afweging. Leerkrachten zitten omwille van verschillende redenen tegenwoordig snel op hun tandvlees. Nog meer van hen vragen, kan dus leiden tot een burn-out wat zorgt voor nog meer personeelsuitval. Op korte termijn denk ik dat we ons als collega’s solidair moeten opstellen, maar dit wil niet zeggen dat we alle lessen van onze zieke collega’s moeten overnemen. Dat kan ook totaal niet. We kunnen van zieke leerkrachten ook niet verwachten dat ze terwijl ze ziek zijn, steengoede zelfstudie lessen kunnen afleveren.

Als eeuwige positivo zie ik het wel rooskleurig in. De manier van lesgeven verandert. Dat is iets wat Lieven Boeve naar mijn mening over het hoofd ziet. Waar vroeger echt doceren de voorkeur genoot, maken we nu een verandering mee naar meer zelfstandig, ontdekkend en projectmatig leren. Zeker nu er verwacht wordt dat leerkrachten inzetten op differentiatie, kan elke leerling vrij zelfstandig de materie verwerken. Als deze verandering helemaal is doorgevoerd, dan is het niet meer zo erg dat een leerkracht een tijdje ziek is, zonder vervanging. Dan kunnen de leerlingen hun vragen bundelen tot de leerkracht terug is, of kan er een leerkracht tijdens het studie-uur worden ingeschakeld die ook dat vak geeft. Als er dan leerlingen vragen hebben bij hun verwerving en verwerking kan deze leerkracht te hulp schieten.

Voor nu is het dus nog een delicaat probleem, dat hopelijk snel kan worden opgelost door een heleboel enthousiaste nieuwe leerkrachten. Maar hoe kunnen we de leerkrachtenpoel dan aanvullen?

Het lerarentekort aanpakken

Hoe het lerarentekort aanpakken? Er is al veel inkt over deze materie gevloeid. En ook in dit artikel willen ze graag hun aanpak uit de doeken doen. Zo ziet Boeve verschillende mogelijkheden, zoals een graduaatsopleiding tot onderwijsassistent in het leven roepen en jonge leerkrachten een haalbare opdracht te geven. Ook het onderwijs aantrekkelijker maken voor zij-instromers ziet hij als een oplossing. Veertigers die uit een andere branche komen, wil hij aansporen om voor het onderwijs te kiezen door ze tot twintig jaar anciënniteit te geven. Kortom hij wil het onderwijs aantrekkelijker maken.

Via deze link kan je een blogartikel terugvinden dat zich compleet toespitst op het aanpakken van het lerarentekort.

Let’s all make education great again!

Wil jij het volledige artikel lezen? Dat kan via deze link.

Sien