Grijp allemaal weer naar je pen! - WES 3

Artikels:

Brieven in de les Nederlands – Fons 10 tips van een copywriter voor de lessen schrijfvaardigheid – Fons

Er wordt wel eens gezegd dat de schrijfvaardigheid van leerlingen achteruitgaat. Als toekomstig leerkracht Nederlands ben ik op onderzoek gegaan of dit ook voor mijn klassen geldt. En jammer genoeg moet ik vaststellen dat mijn klassen ook zeer veel moeite hebben met het schrijven van teksten. Hebben jouw leerlingen moeite met het schrijven van teksten? Of wordt jouw enthousiasme voor een schrijfoefening steevast onthaalt met “Schrijven?! *zucht* Dan is dit een interessant blogartikel voor jou.

Onlangs sprong ik mijn stagementor bij tijdens één van haar lessen. De leerlingen hadden de keuze om hun schrijfopdracht te verbeteren of hun spreekoefening voor te bereiden tijdens deze les. Het zou dus wel eens een les kunnen worden waarbij de leerkracht zich in vijf zou moeten splitsen om iedereen te kunnen helpen. Mijn stagementor had mij al laten weten dat de schrijfopdrachten niet zo goed waren gemaakt, desondanks kwam ik vol goede moed aan bij het lokaal.

De eerste vingers gingen de lucht in om hun verbeterde klachtenmail te laten nalezen. De eerste die ik nalas was letterlijk één zin: “beste”, gevolgd door één kernzin en meteen afgesloten met: “vriendelijke groeten”. Het ergste was nog dat de leerling dit perfect vond. “Mevrouw, er staat toch alles in.”, ik hoor het hem nog zo zeggen. Nietsvermoedend ging ik naar de volgende leerling, ook hier schrok ik van het lage niveau van schrijfvaardigheid. Uiteindelijk heb ik nog enkele klachtenmails nagelezen en elke keer opnieuw verschoot ik van de beperkte kwaliteit. De leerlingen konden als ze wouden de standaardzinnetjes zelfs nog kopiëren, maar verder dan ‘ik vind het niet goed dat..’ en ‘ik wil dat…’ kwamen ze niet.

Ik stelde mezelf de vraag of ik gewoon te veel verwacht had of de leerlingen absoluut niet in staat waren om zo creatief om te gaan met taal. Misschien wel een belangrijke kanttekening in dit verhaal. Ik sta momenteel in een school met een zeer gevarieerd en gemengd publiek in Beringen. Minimum één op drie leerlingen heeft een andere moedertaal dan het Nederlands.

Blinde paniek

Nee, ik ben niet meteen in blinde paniek geschoten toen ik besefte hoe erg het gesteld was. Ik ben meteen beginnen na te denken hoe ik dit in de toekomst kan aanpakken. Schrijfoefeningen worden door veel leerlingen met een luide zucht onthaald. Maar wat als ik die luide zucht kan proberen om te toveren in een zucht van opluchting?

Als marketeer leerde ik het plezier en de kracht van taal kennen en wil ik mijn leerlingen dan ook zelf zo creatief mogelijk laten omgaan met taal. Oké, de insteek was er. Maar hoe pak je zoiets in vredesnaam aan? Vaktijdschrift Fons to the rescue!

Brieven schrijven

Brieven schrijven, het klinkt zo oubollig, maar toch word je nooit te oud om brieven te schrijven. Fons geeft zelf een volledig idee om hier een les rond op te bouwen. Ken jij het liedje Ruimtevaarder van Kommil Foo nog? Maar de echte vraag, kennen jouw leerlingen dit nog? Fons raadt aan om de leerlingen eerst het liedje te laten beluisteren om hier vervolgens eerst wat dieper op in te gaan. Ideaal om ook nog eventjes stil te staan bij de verschillende liedjeskenmerken (vb. rijm). Daarna kan je de leerlingen zelf een brief laten schrijven aan een leerkracht naar keuze.

Andere leuke alternatieven zijn brieven schrijven aan je jongere zelf. Of nog leuker een brief schrijven naar je afstuderende ik. Dit zou een leuke activiteit zijn voor de leerlingen van het eerste middelbaar. Op het moment dat ze afstuderen, krijgen ze deze brief dan weer in handen. Dan kan je de leerlingen op een subtiele manier laten reflecteren over zichzelf. De vroegere ik zijn/haar schrijfstijl was nog helemaal anders dan de ik die de brief dan leest.

Het vaktijdschrift haalt verschillende voordelen aan voor de keuze van brieven. Één hiervan is de creativiteit. Leerlingen kunnen de brief expressief voordragen en vooral creatief vormgeven. Binnen de lessen plastische opvoeding kunnen de leerlingen bijvoorbeeld de brief daadwerkelijk gaan schrijven met speciale inkt, op speciaal papier, etc.

Wil jij alle mogelijkheden die Fons aanreikt bekijken? Dat kan via deze link!

Help je leerlingen op weg

Ineens een brief schrijven, kan voor veel leerlingen moeilijk zijn. Daarom kan jij hen wel op weg helpen. Heleen Rijckaert formuleerde verschillende tips om jouw leerlingen om te toveren tot echte copywriters. (Neem dit wel met een korreltje zout, niemand kan alles van de eerste keer perfect uitvoeren. Al doende leert men, dus geef je leerlingen genoeg oefenkansen zodat ze hierin kunnen groeien.)

Mijn favoriete tip?

Zonder enige twijfel: eerst denken, dan schrijven. Deze tip kan ook op verschillende manieren geïnterpreteerd worden. Als leerkracht kan je soms wel eens vergeten dat ‘professioneel raamstaren’ een belangrijke stap is in het schrijfproces. Wees eerlijk, krijg jij veel ideeën als je naar dat lege, witte papier zit te staren?

Vaak beginnen we allemaal halsoverkop te schrijven. Dan is het, het klimaat dat eens luid zucht… Weer een propje mislukt werk op de grond. Laat je leerlingen rustig over hun werk nadenken en laat ze alles eerst in potlood noteren. Het klimaat zal ons dankbaar zijn!

Opbouw naar een schrijfopdracht

Als je wilt dat jouw leerlingen een goede schrijfopdracht maken, is het belangrijk dat jij ze goed voorbereidt. Afhankelijk van je doel (leren of evalueren), zal je dus een andere aanpak moeten hanteren.

Zelf ben ik een grote fan van ze eerst iets te laten maken, dan theorie te geven om ze vervolgens opnieuw iets te laten maken. Dan zullen ze zelf het verschil in hun niveau voelen.

Als je wilt dat je leerlingen door de schrijfoefening iets leren, kan je ze eerst de schrijfoefening laten uitvoeren. Aan de hand van hun tekstjes kan jij dan de zinsleer nog eens vanonder het stof halen. Zo maak je taalbeschouwing ook echt concreet en tastbaar.

Wil je echter nagaan hoe creatief zij kunnen omgaan met taal, dan moet jij vooraf genoeg handvaten aanreiken. Leer je leerlingen eerst om verhalen te vertellen, laat ze kennismaken met verhaalelementen en toon hoe ze een tekst verhalend kunnen opbouwen. Zo is het veel aangenamer om de tekst te lezen. Een tip die je hen kan meegeven, die ze voor de rest van hun leven kunnen gebruiken: keep it simple. Waarom zouden ze het zich moeilijk maken als het ook makkelijk kan?

Eenvoudig schrijven is de sleutel tot een vlot leesbare tekst.

Gooi al die oubollige, vage en overbodige woorden maar overboord!

Tip: voorzie altijd een (synoniemen)woordenboek. Zo kunnen je leerlingen zelf proberen hun taalgebruik zo afwisselend en creatief mogelijk te maken.

Ik ben een grote fan van de schrijfvaardigheid wat op te krikken. Dit bezorgt hun ook zeer veel mogelijkheden in de toekomst. Je vlot uit de slag kunnen trekken met een taal is een grote aanwinst!

Hoe scherp jij jouw (leerlingen hun) taalvaardigheid aan?

Groetjes Sien

P.S. Wil jij jouw copywriterskills aanscherpen? Lees dan hier de tien tips!