De vallende ster van het theater - WES 2

Theatervoorstelling: Assisen IV: de sterrenmoord

Vrijdagavond, één minuut voor half 9, hartslag 120. De lichten gaan uit, ik doe nog snel een schietgebedje… en vervloek mezelf dat ik heb toegezegd om mee te gaan naar dit toneelstuk.

In één van mijn zeer optimistische buien had ik een vriendin beloofd om mee te gaan naar ‘De sterrenmoord’. Een interactief toneelstuk over een assisenproces, compleet uit mijn comfortzone. Wie mij een beetje kent, is nu met verstomming geslagen. Sien en interactieve toneelstukken, gaan namelijk niet samen. Onder het motto van cultuuruitdagingen aangaan, stemde ik toch in.

Uiteindelijk was het zo ver, we vertrokken met de trein vanuit het station van Mol. Alle worstcasescenario’s waren de afgelopen periode door mijn hoofd gepasseerd, maar ze verdwenen snel door het goede gezelschap. Op de trein begonnen we wat bij te praten en ineens kwam aan het licht dat de rol van procureur des Konings nog gewijzigd was. Ik hoor het jullie al denken: 'Weer typisch bij jou, die acteurswijziging.’ Inderdaad. Volgens mij trek ik lastminutewijzigingen aan. Gelukkig dat Jelle Cleymans niet meedeed, of ik had weer prijs gehad. (Wie nu niet kan volgen, raad ik aan om het blogartikel 'Cultuurdip - WES 4 te lezen. Dit gaat veel duidelijk maken.)

Procureur des Konings, Walter Damen (de advocaat van De Verraders) werd vervangen door Erik Goossens. Desondanks het feit dat ik een echte advocaat graag had zien acteren, was het geen al te groot drama voor mij. Ik was er niet zo van aangedaan dan bij de wijziging van Daens.

Bron afbeelding: https://www.elckerlyc.be/programma/assisen-iv-de-sterrenmoord-moord-met-een-ster

Mijn worstcasescenario’s en ik kwamen aan in Antwerpen-Centraal. Na enkele goedbedoelde pogingen, waren we uiteindelijk de juiste route richting het theater aan het volgen. Mijn stadsgids bleek wat last te hebben van desoriëntatie en ze stuurde ons eerst compleet de verkeerde kant op, tot wel tweemaal toe.

Tip: Als je net als ons voor je toneelbezoek nog iets wilt gaan eten, dan reserveer je best. Anders moet je zoals ons op de wilde boef ergens binnengaan waar plaats is, om er dan achter te komen dat het extreem duur is voor wat het is.

Na de veel te dure spaghetti begonnen we aan onze tocht richting het theater. Een half uur voor aanvang kwamen we toe. Ik was zelf nog nooit in de Elckerlyc geweest, dus ik schrok van de ligging: tussen twee scholen en langs een drukke baan. Het gebouw ziet er langs de buitenkant relatief klein uit en ik dacht nooit dat alle mensen die binnengingen plaats gingen hebben. Maar schijn bedriegt. Achter de deur schuilt namelijk een groot theater.

Bron afbeelding: https://www.musicalweb.nl/theaters/theater-elckerlyc 

De zoektocht naar onze zitjes begon, deze vonden we al vrij snel. En ik kan je zeggen, we hadden topplaatsen! Rij 24, stoelen 14 en 12: een echte aanrader. Ik had genoeg plaats en de zeteltjes waren enorm comfortabel. Snel gingen wij dan toch ook nog maar drinken halen, of beter gezegd mijn compagnie ging drinken halen. (Ik ben namelijk nogal onhandig en ze zag het niet goedkomen als ik dit ging doen.) Langzaamaan liep de zaal vol. De stoelen voor ons werden ook ingenomen…door geen al te grote mensen. Toen kon mijn geluk niet meer op.

Let the show begin

Op een bepaald moment begint er muziek te spelen. Het toneel ging beginnen. Het angstzweet brak me al uit. Rampscenario’s als: ik word naar voren geroepen, ik moet iets zeggen voor de hele zaal, ik word aangesproken… passeerden allemaal de revue.

De lichten gingen uit en een enorm schattig meneertje kwam het podium op. Hij wandelde naar voren en riep: ”Sta op voor het hof!” Hij gebaarde dat wij allemaal moesten opstaan. Klungelig stond ik ook op, natuurlijk met mijn drankje en trui nog in mijn handen. De rechter kwam binnen en zei: “Gaat u zitten alstublieft.” Allemaal heel tof, maar opletten geblazen voor de klapstoeltjes. Ik lag al bijna met mijn klikken en mijn klakken van de klapstoel.

Ik was net bekomen van mijn klapstoelgedoe tot de rechter aanhaalde dat er een voorzitter voor de jury gekozen moest worden. Ik had mijn smartwatch aan die mij er ineens voor waarschuwde dat ik een te hoge hartslag had, je zou voor minder. De rechter begon: “Is…”, ik begon vurig schietgebedjes in mijn hoofd te doen. Kies mij niet, niet mijn naam, please zeg niet mijn naam, niet ik, God sta me bij… “Is persoon x in de zaal?”, THANK GOD! Ik was het niet. Links vooraan aan het uiteinde van de tweede rij, stond een vrouw recht. Ik dacht: amai, ik zou niet rechtstaan hoor, met een handje in de lucht zouden ze tevreden moeten zijn. Ik kon weer rustig ademen, ik zou tijdens de voorstelling met rust gelaten worden.

Fun fact: blijkbaar was onze juryvoorzitter geen willekeurig persoon. Deze vrouw werd tijdens de vorige stukken ook steeds aangeduid. Ze werd steeds gebruikt als juryvoorzitter, zat steeds op de tweede rij uiterst links en was altijd alleen. Ik vond het al zo verdacht dat zij zo goed wist wat ze moest doen, want echt concreet werd dat niet gezegd.

Het verhaal

Het toneelstuk gaat over een assisenproces. Door de voedselvergiftiging van meester Colin, neemt meester De Vos de zaak over. Voor haar is het haar eerste assisenproces. Een culinair recensent wordt na een bezoek aan Chez Lulu, dood aangetroffen. Vergiftiging is het verdict. Was het kwaad opzet of een ongeluk? Maar vooral…wie is de schuldige. Tijdens dit proces neem jij als bezoeker zelf het recht in handen om te bepalen of de voorgeleide beklaagde schuldig of onschuldig is.

Moord met een ster Invloedrijk culinair journalist Hubert Van Parijs wordt in zijn huis dood aangetroffen. Aanvankelijk denkt men aan een natuurlijke dood, maar sectie wijst naar vergiftiging. Onderzoek leidt naar chef Lucien Valcke van het sterrenrestaurant Chez Lulu. Hubert plaatste kort voor zijn dood een recensie in de krant, waarin hij het restaurant betitelt als “ster-onwaardig”. Een mager zesje. Een artikel dat niet zonder gevolgen blijft: een dergelijke kritiek kan hem zijn ster, zijn reputatie en zijn restaurant kosten. Genoeg redenen om iemand te vermoorden? ~ info Elckerlyc - programma

Het verhaal speelt zich zowel af in een assisenzaal, als daarbuiten. Als publiek word je als het ware uit de assisenzaal gekatapulteerd naar het verleden, om een tussenstop in de gang van de zaal te maken en dan terug neer te vallen in de assisenzaal. Toch blijft het decor onveranderd. De muren van de assisenzaal blijven steeds staan. Daardoor kan het voor sommige bezoekers wel even moeilijk te decoderen zijn, dat ze als het ware in de gang van de zaal staan. De stukjes naar het verleden worden gespeeld in de assisenzaal. Door gebruik van ander licht, achtergrondmuziek en rekwisieten zoals een handdoek wordt duidelijk dat ze op dat moment eigenlijk een getuigenis aan het afleggen zijn. Alleen horen wij de getuigenis niet, wij zien ze als het ware terug in de tijd. Ik moet je niet vertellen dat getuigenissen soms wel eens veranderen. Daarom worden sommige scènes ook meerdere keren gespeeld, vanuit verschillende invalshoeken.

Tijdens een assisenproces mag de jury niet beïnvloed worden door media en gebeurtenissen buiten de zaal. Daarom ga ik alle zaken die tijdens het proces aan het licht kwamen, nog eventjes voor mezelf houden. Zo krijgen jullie ook de kans om het stuk te bekijken en zonder mijn vooroordeel, een oordeel te vellen. Ik kan je wel verklappen, niets is wat het lijkt. In het begin lijkt alles zeer helder, maar een wirwar aan verschillende zaken, verhalen, gebeurtenissen…zorgen dat twijfel zal toeslaan. Er wordt wel eens gezegd: “Liever honderd schuldigen op straat, dan één onschuldige in de gevangenis.” – Voorzitter Voorjans.

Een Huberke doen

Na dit toneel had ik een hele treinrit om met mijn medebezoeker over het stuk te discussiëren en te brainstormen. Zij had zeer interessante inzichten, dus ik ga even een Huberke doen: een kritische mening vormen over het stuk. Al hoop ik wel dat hierdoor mijn krab royal niet vergiftigd wordt.

Ik ga meteen met de deur in huis vallen, ik bleef een beetje op mijn honger zitten. Mogelijks had ik bij het zien van de cast te hoge verwachtingen gesteld. Het is dan ook een echte topcast, een sterrencast voor een sterrenmoord.

• Frans Maas – Voorzitter Jef Voorjans

• Erik Goossens – Procureur Vandaele

• Bieke Ilegems – Advocate Devos

• Tom Audenaert – Beklaagde Lucien Valcke

• Peter Thyssen – Slachtoffer Hubert Van Parijs

• Kim Van Oncen – Getuige Lieze Peeters

• Manou Kersting – Getuige Maurice Claes

• Veerle Malschaert – Getuige Mia Denys

Ik denk dat iedereen mij wel kan geloven als ik zeg dat de acteurs hun rollen fenomenaal hebben neergezet. Frank Maas die de partijdige voorzitter zodanig partijdig neerzet dat iedereen het er van op zijn heupen kreeg. Tom Audenaert als geweldige kok, maar zo’n kneusje waar je compassie mee zou krijgen. Peter Thyssen als op en top arrogante recensent. Manou Kersting als enorm enge en louche zakenman. Veerle Malschaert als droevige weduwe en trouwe minnares (met wie ga ik nog niet verklappen.) Erik Goossens en Bieke Illegems als twee uitersten die elkaar naar de haren zouden kunnen grijpen en toch nog wat voor elkaar supporteren. En Kim Van Oncen die zich zomaar ineens tot mijn favoriete actrice promoveerde. Hoe zij de loslippige, naïeve werknemer van Chez Lulu, die de zaak als iemand met een puur hart op een ander spoor kon zetten zonder het zelf door te hebben, neerzette was fenomenaal. Een van haar eerste zinnen was: “Ik voel het, wij gaan vanavond nog ambras krijgen.” De toon was gezet en ik wist meteen: dat is mijn favoriete personage.

Hoe lovend ik ben over de acteurs, hoe teleurgesteld ik ben in de scenaristen. Er zaten grote gaten in het proces, die niet werden opgevuld. De ontknoping van het toneelstuk leek voor mij dan ook eerder op: de waarheid is het tegenovergestelde van wat de jury beslist. De jury zegt onschuldig, dan zeggen wij achteraf dat hij eigenlijk schuldig was of omgekeerd. Mijn medebezoeker, een criminologe verzekerde mij ook dat de vorige stukken veel waarheidsgetrouwer waren en dit eigenlijk nooit kan gebeuren. Er waren zo goed als geen aanwijzingen waarom de schuldige het gedaan zou hebben.

Als publiek zou je normaal vragen mogen opschrijven en deze werden bij de vorige versies ook echt behandeld. Nu werd de rechterzijde compleet genegeerd. Enkel aan de linkerzijde werden vragen genoteerd en slechts twee vragen werden behandeld. Zelf twijfel ik ook of dit echt vragen uit het publiek waren. De vragen die beantwoord werden, droegen totaal niet bij tot het vinden van de dader of het antwoord was al gegeven voor de pauze.

Over de toneeltekens was wel duidelijk nagedacht. Het decor, de rekwisieten (zoals een handdoek), de kostuums, het taalgebruik, de belichting… het droeg allemaal bij tot de creatie van een bepaalde sfeer. Zo werd de plek voor de getuigen ook gebruikt als gang, of werd de balustrade van de beklaagde ineens een balkon. Toch ben ik niet over alles zo lovend. De muziek heeft zijn doel compleet gemist. Als ik denk aan een assisenproces of een gruwelijke moord, dan verwacht ik oftewel een officieel muziekje of een geluid waar de rillingen van over mijn lijf lopen.

Het personage van meester De Vos, pleitte haar eerste assisenproces. Ze was dan ook zeer zenuwachtig en bracht dit over door verschillende pauzes tussen de tekst. Er werden echter zo veel pauzes en zo’n lange pauzes ingelast tussen verschillende woorden of voor de start van haar tekst, dat ik soms begon te twijfelen of mijn interpretatie van het personage wel klopte. Op een bepaald moment begon ik zelfs te twijfelen dat het niet meer over een onzeker personage ging, maar dat de actrice gewoonweg haar tekst vergat.

Beken kleur

Dan komt le moment suprême, de juryvoorzitter vraagt om handen op te steken als stemming. Zelf moet je kleur bekennen, is de beklaagde voor jou schuldig of onschuldig. Nu zal ik zelf ook kleur bekennen en mijn algemene eindoordeel over het stuk vellen.

Ben ik fan? Schuldig verklaard! Ja, desondanks mijn ongezouten mening zie ik heel veel potentieel in deze stukken. Ik had vooraf te hoge verwachtingen gesteld en door mijn medebezoeker haar pleidooi over de geweldigheid van de vorige stukken, werd ik teleurgesteld.

Als toekomstig leerkracht Nederlands zou ik sowieso met mijn leerlingen naar dit toneelstuk gaan kijken. Dit stuk heeft veel voordelen en kan gebruikt worden binnen verschillende vakken. Er kan binnen het vak Nederlands gekeken worden naar informeel en formeel taalgebruik. In dit toneelstuk komen ze beide aan bod. Ook het gebruik van dialect, tussentaal en Standaardtaal is duidelijk aanwezig in dit toneelstuk. Verder wordt het verschil tussen objectiviteit en subjectiviteit in kaart gebracht. De voorzitter is duidelijk subjectief, wat eigenlijk niet zou mogen. Hier kunnen de leerlingen dan ook weer over nadenken. Daarbovenop krijgen de leerlingen inzicht in hoe ons rechtssysteem werkt waardoor ze hier achteraf over kunnen nadenken. Het feit dat het toneelstuk vol gaten zit, kan ervoor zorgen dat het nog lang blijft nazinderen bij leerlingen. Onschuldig, schuldig… er kan gretig over gediscussieerd worden. Wie in het onderwijs staat, heeft vast al gehoord van de ABC-methode. Doordat de leerlingen interactief betrokken worden, krijgen ze het gevoel dat ze zelf inspraak hebben. Voor leerlingen die net zoals mij echte angsthazen zijn, die kan ik dan geruststellen dat ze niets voor een groot publiek moeten zeggen. En diegene die juist oordelen, die gaan zich echte professionals voelen in het doorzien van leugens. Diegene die net zoals mij de foute inschatting maakten en (on)schuldig pleitte, die mogen samen met mij ventileren over het gebrek aan concrete bewijzen. En diegene die het allemaal doorzagen, die mogen hun theorie met mij delen. Want ik ben nog steeds mijn hersenen aan het breken over hoe het kan dat het gevallen verdict niet klopt.

Achja, eind goed, al goed. Ik heb het zonder kleerscheuren overleefd en ik had weeral eens stress voor iets dat duidelijk niet moest. Nog een extra levensles voor mij.

Hoe denk jij dat de vork in de steel zit?

Op naar mijn volgend cultuuravontuur! Sien